هزینه یابی بر مبنای فعالیت زمان گرا روش هزینه یابی می باشد که بهای تمام شده محصولات را از جمع هزینه فعالیت هایی که منجر به ساخت محصول می شود، در واحد زمان بدست می آورد. در این مقاله بهای تمام شده خدمات بانکی در 10 شعبه منتخب بانک کشاورزی در شهر تهران در سال 1395 با روش هزینه یابی بر مبنای فعالیت زمانگرا محاسبه و نتایج بدست آمده با میزان کارمزدهای مقرر فعلی خدمات بانک مقایسه گردیده است. خدمات در سطح شعب نمونه شامل 10 نوع خدمات از جمله گشایش اعتبار اسنادی، حواله ارزی، فروش اوراق گواهی سپرده عام، پاس نمودن چک و. . . بوده و از اطلاعات مالی شعب و ستاد استفاده گردیده است. نتایج نشان می دهد بهای تمام شده خدمات بانک با احتساب خدمات داخلی شعب (قیمت گذاری داخلی) با کارمزدهای مقرر فعلی برای هر نوع خدمت متفاوت می باشد. بنابراین این یافته ها علاوه بر کمک به مدیران بانک، جهت ارزیابی عملکرد دوایر می تواند اطلاعات مفیدی برای بهبود عملکرد و افزایش کارایی در اختیار آنان قرار دهد.

این مقاله به بررسی ویژگی ها، مزیت ها و معایب هریک از سیستم های هزینه یابی سنتی، هزینه یابی بر مبنای فعالیت سنتی، هزینه یابی بر مبنای فعالیت زمانگرا و عملگرا همراه با بیان دلایل سوگیری به سمت هریک از سیستم های هزینه یابی مزبور می پردازد. در راستای بهبود مدل هزینه یابی بر مبنای فعالیت سنتی، کپلن و اندرسون (2004) موفق به ابداع یک مدل ساده شده پیش از اجرا مدل هزینه یابی بر مبنای فعالیت سنتی به نام هزینه یابی بر مبنای فعالیت زمانگرا شدند. این مدل با وجود مزیت های متعدد، به دلیل معایب خاص خود، موجب شد که محققان به سمت مدل های هزینه یابی دیگری از جمله هزینه یابی بر مبنای فعالیت عملگرا سوق یابند. با این وجود، مفید بودن هر سیستم باید بر مبنای مزیت ها و عیب های آن در شرایط مختلف تعیین شود. از آن گذشته، هیچ سیستم هزینه یابی کامل نبوده و در طی زمان با توجه به شرایط دچار تغییر می شود.

این مقاله به بررسی تاثیر یادگیری بر مبنای روش های "مدل میانگین زمان انباشته" و مدل" نهایی هزینه تجمعی" بر سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت عملگرا(PFABC)  می پردازد. با استفاده از 40 عدد بتای (b) متفاوت، انواع انحرافات مربوط به هزینه های قابل انعطاف و تعهد شده محاسبه شد. سپس با استفاده از آزمون t استیودنت میانگین های بدست آمده انحرافات مورد آزمون قرار گرفتند. نتایج حاصل از آزمون سه فرضیه اصلی نشان داد که بین انحرافات حاصل از دو مدل میانیگن زمان انباشته و مدل نهایی تولید انباشته و هم چنین بین انحرافات حاصل از این دو مدل با انحرافات محاسبه شده قبل از در نظر گرفتن اثر منحنی یادگیری تفاوت معناداری وجود دارد. این انحرافات شامل چهار انحراف مقدار، اثربخشی، کارایی و بهره وری مربوط به هزینه های قابل انعطاف و سه انحراف بودجه، ظرفیت و کارایی مربوط به هزینه های تعهد شده است. این یافته ها نشان می دهد که منحنی یادگیری و روش محاسبه آن تاثیر بااهمیتی روی قیمت تمام شده و انحرافات هزینه و بودجه حاصل از PFABC دارد.